Met je neus tussen de kruiden! Dieper kijken naar Vrouwenmantel

Geinspireerd geraakt door vele positieve opmerkingen her en der over dit blog, *vooral met je neus tussen de kruiden!* ben ik aan de slag gegaan met de volgende ‘aflevering’ van Met je neus tussen de kruiden (zie hier naar vorige), en kijken we deze keer naar het prachtige kruid Vrouwenmantel!

Veel soorten Vrouwenmantel

Met het kruid Vrouwenmantel wordt in de literatuur Alchemilla vulgaris en/of Alchemilla xantheochlora Er zijn echter heel veel verschillende Alchemilla-soorten, die allemaal in meer of mindere mate geneeskrachtig zijn. De (border)plant in je tuin en degene die je vaker ziet is Alchemilla mollis. Alle onderstaande informatie gaat waarschijnlijk voor alle soorten op, alleen de dosering zal verschillen per soort.

Vrouwenmantel is een veelgezien (tuin)kruid, met zachte bladeren en weinig opvallende gele bloemen. Een typisch herkenningspunt van deze plant is dat er zich vocht verzamelt in het centrum van het blad en lang in de dag nog blijft liggen. (Feitje: Dit is niet dauw, maar een afscheiding van de plant met hoge concentratie inhoudstoffen). Je kunt de hele (bovengrondse deel van de) plant gebruiken, liefst plukken tijdens de bloei.

Geneeskrachtige werking

Hedendaags wordt Vrouwenmantel vooral gezien als een vrouwenkruid (wat dat inhoudt volgt hieronder). Maar wist je dat het van oudsher vooral gebruikt werd als wondkruid? Beide gebruiken zijn goed te begrijpen als je kijkt naar de belangrijkste eigenschappen van het kruid. Vrouwenmantel werkt bloedstelpend en samentrekkend oftewel adstringerend.

Samentrekkend en bloedstelpend

In Vrouwenmantel zitten onder andere opvallend veel looistoffen. Dit zorgt voor een samentrekkende werking. Door de samentrekking vermindert de bloedtoevoer (en werkt dus bloedstelpend) en wordt het wondoppervlak kleiner. Dit houdt in dat weefsel samentrekt als je de bladeren van de Vrouwenmantel (of het sap van de bladeren) er rechtstreeks opsmeert. Je kunt ook sterke thee zetten en een compres mee maken, ermee gorgelen of gewoon opdrinken voor inwendig effect.

In de praktijk betekent dit dat Vrouwenmantel helpt bij:

• Snij- en schaafwonden
• Wondjes en aften in je mond
• Bloedend tandvlees en net getrokken kiezen
• Acne en onregelmatigheden in je gezicht

Vanwege ditzelfde samentrekkende effect, werkt het ook op je spijsvertering bij diarree (op dezelfde manier als (onrijpe) bananen dat doen).

Vrouwenkruid

Het samentrekkende en bloedstelpende effect van de Vrouwenmantel heeft ook een zeer gewaardeerde werking op de bloedingen van de vrouw, zowel maandelijks als rondom de bevalling. Als kadootje van de natuur werkt het ook nog licht ontkrampend en weefselherstellend op de baarmoeder: wat wil je nog meer! Kijk maar eens mee waar het allemaal ondersteunend bij werkt:

Menstruatie

Vrouwenmantel doet de menstruatie gemakkelijker verlopen; driemaal daags een kopje Vrouwenmantel kort voor en tijdens je ongesteldheid zorgt voor minder bloedverlies, minder kramp, en daarom minder pijn en andere maandelijkse ellende ;-).

Aan het einde van en na de zwangerschap

Vanwege het effect op de baarmoeder is het niet aan te raden vrouwenmantelthee te drinken tijdens de zwangerschap. Als de tijd echter is aangebroken dat het kindje mag komen, mag het juist wel! Driemaal daags een kopje vrouwenmantelthee bevordert de bevalling en zorgt dat de bloedingen na de bevallingen afnemen. Het zorgt onvergelijkbaar voor het herstel van de baarmoeder na de bevalling. Een andere toepassing is een zitbad in sterke thee na de bevalling. Dit gaat weefselherstellend werken, zeker als er ook nog hechtingen aanwezig zijn.

Menopauze

Tijdens de (pre)menopauze is er vaak sprake van overmatig en vroegtijdig bloedverlies. Daar is drie maal daags een kopje vrouwenmantelthee heel behulpzaam voor.

Baarmoeder

Zoals al deze hiervoor genoemde prachtige behulpzaamheid al aangeeft, werkt Vrouwenmantel als een tonicum voor de baarmoeder. Dit betekent dat het ALTIJD goed is voor de baarmoeder. Bij allerlei baarmoederklachten - zoals vaginale afscheiding, baarmoederontsteking en baarmoederverzakkingen maar zonder klachten - werkt het ondersteunend. Dus doe jezelf een plezier, wees lief voor je baarmoeder en drink een tijdje drie kopjes per dag vrouwenmantelthee!

Veilig in gebruik

Vanwege de specifieke werking op dat vrouwelijke deel van het lijf wat sterk onder de invloed staat van hormonen, is er discussie over of Vrouwenmantel de werking van hormonale medicijnen (zoals de pil) zou beinvloeden. Omdat in de plant geen fytohormonale inhoudsstoffen aanwezig zijn, is er geen sprake van interactie met medicijnen. Vrouwenmantel is een kruid zonder bijwerkingen dat superveilig is en geschikt voor regelmatig gebruik.

Feitjes

Fan geworden van Vrouwenmantel? Er is nog zelfs nog meer leuks! Om dit blog mee af te sluiten nog een paar bruikbare feitjes over vrouwenmantel:

• Het is makkelijk te drogen en staat prachtig in droogboeketten

• Het is een dankbare plant voor wildpluk. Je kunt zowel de wortel als de bladeren koken en eten als spinazie of bijvoorbeeld in de soep. Ook zijn de blaadjes lekker rauw in een salade. Wel even overleggen met de buurvrouw voordat je in haar tuin duikt op zoek naar dit lekkers :-)!

Heel veel plezier met het ontdekken van dit prachtige kruid!

Locatie:  near Melbourne, biiijjjna lente 16 graden
Thee vd dag: vrouwenmix 2.0, binnenkort in de webwinkel van het Theekamp!!
Eo vd dag: lavendel, want dat is mijn favouriet...
Muziek van de dag = prachtige pianomuziek van nieuwe favoriet:

Schoonmaken met kruiden: schoonmaakazijn met tijm en lavendel

Schoonmaken met kruiden

Kruiden kan je op zoveel manieren toepassen! Op dit moment ben ik compleet gefascineerd geraakt door het feit dat je kruiden kan gebruiken als schoonmaakmiddelen voor in huis. Ik schuim het internet en oude boeken af naar recepten. Op twitter (@kruidenvinder) en op facebook (willeke de wilde kruidenvinder) post ik regelmatig dingen die ik vind. Op dit blog wil ik echter graag de nadruk leggen op het praktische gebruik van kruiden. Dit betekent dat ik hier recepten met je deel die ik eerst zelf uitprobeer, of aan het uitproberen ben.

Waarom

De redenen waarom je kruiden zou willen gebruiken in schoonmaakmiddelen zijn voor mij simpel. 1 het ruikt lekker :-) en 2 ik weet graag wat ik gebruik. Kijk maar eens op het etiket van je schoonmaakmiddelen, vaak staat er geen ingrediëntenlijst, ik heb in ieder geval vaak geen idee wat de chemicaliën eigenlijk doen.  Plus, wat doet het gebruik met je persoonlijk? Neem je het op door je huid tijdens het poetsen? Verdampt het en adem je het in, tijdens, of na het poetsen? Bijkomend voordeel van zelf je schoonmaakmiddelen maken is natuurlijk ook, dat je er centen aan over houdt: eigen schoonmaakmiddelen maken is veel goedkoper dan schoonmaakmiddelen kopen.

Schoonmaakmiddel tegen (douche)schimmel

Dit recept wat ik heb gevonden, is een schoonmaakazijn wat je kunt gebruiken tegen schimmel (bijvoorbeeld in bad/douche), tegen vetvlekken en als vervanging van je blauwe ramenschoonmaak. 

Dit zijn de ingrediënten:

 

• ·         Ongeveer ½ liter witte (schoonmaak)azijn

• ·         12-15 gram droge tijm, als je verse tijm wilt gebruiken, verdubbel dan deze hoeveelheid

• ·         25 druppels tijm etherische olie

• ·         25 druppels lavendel etherische olie

Eerst zal ik uitleggen hoe je het maakt, daarna vertel ik waarom het werkt.

Zelf maken

Zet de azijn in: Doe de tijm in de azijn en laat dit 24 uur trekken. Het krijgt een prachtige gouden kleur wanneer het getrokken is. 

Let op! Gebruik een plastic bakje of glas met een plastic deksel, gebruik in ieder geval geen metaal, want dat gaat corroderen, zie onderaan deze post.

Zeef na 24 uur de tijm uit de azijn. De tijm kan je, net als bij tincturen enthousiast uitknijpen voor het laatste restje.

Nu is het moment om de druppels etherische olie van tijm en lavendel toe te voegen. Azijn en etherische olie mixen niet lekker, dus kan je 2 dingen doen. 1 gewoon bij elkaar voegen, maar dan moet je goed schudden voor gebruik. Of 2 de druppels etherische olie op beetje zout (theelepel) doen en dat in de azijn roeren. Ook dan moet je nog steeds schudden voor gebruik, maar is de olie wel beter verdeeld  in je vloeistof. 

Klaar!!

Let op! Nu je schoonmaakmiddel klaar is om te gebruiken: bewaren het niet in iets wat metaal bevat, dat gaat corroderen als het in aanraking komt met azijn. In plastic kan, in glazen potjes kan ook, maar let dan op met de deksel. Je kan een plastic zakje of rubberen ring tussen glas en metalen deksel draaien. Persoonlijk bewaar ik het in de plantenspuit, die je natuurlijk ook kan recyclen van het gebruik van je vorige (raam)schoonmaak middel ;-).

Hoe werkt het

Je hebt nu een vloeistof gemaakt die stevig werkt tegen schimmels. Azijn van zichzelf uit heeft al een antischimmel. Tijm werkt antiseptisch (antibacterieel en anti infecties) en doodt meeldauw en schimmels. Ook lavendel heeft dezelfde antiseptische werking.

Dit betekent dat je dit schoonmaakmiddel in kan zetten daar waar je schimmel wilt verwijderen of wilt voorkomen.  Je kan het rechtstreeks opbrengen op schimmelgevoelige plekken als de douche of het bad, of je kan het verdund gebruiken op bijvoorbeeld je ruiten. Beide heb ik geprobeerd en beide methodes werken geweldig! Ik kan me ook voorstellen dat eens in de zoveel tijd in je koelkast gebruiken ook een goed idee zou kunnen zijn. Daarnaast werkt deze formule naar het schijnt goed tegen oud vet vastkoekingen. Deze zitten vast ook vol met bacteriën, en azijn werkt vetoplossend. Ook goed toepasbaar bij poetsen in de keuken dus!

Klein oplet dingetje bij gebruik:

Laat je azijn niet een hele lange tijd op je te schoonmaken  muur/ruit/tegels (denk aan 2 dagen intrekken.  Tijm is een kruid dat ook gebruikt wordt om mee te verven en geeft een gele kleur. Deze kleur kan in poreus materiaal trekken als het er langdurig aan blootgesteld wordt.

Ik ben zelf ontzettend blij met dit recept, ik hoop jij ook. Laat me weten wat je ervan vindt! :-)

Zelf Goudsbloemzalf maken: Deel 2 het kokkerellen

Deel 1 gelezen? Kruiden in olie en tinctuur ingezet? Benodigde ingredienten aangeschaft? Mooi! Dan gaan we aan de slag met deel 2 van zelf Goudsbloemzalf maken, het kokkerel gedeelte!!

Stap 1: zeven

Als het goed is heb je nu een pot olie met gouds(lint)bloemen erin en een pot alcohol met gouds(lint)bloemen (tinctuur) erin, die een aantal weken hebben kunnen trekken. Alle wateroplosbare stoffen die in goudsbloem zitten, zitten nu in de tinctuur en alle vetoplosbare zitten nu in de olie. De lintbloemen hebben hun werk dus gedaan en komen niet in de zalf terecht. Daarom gaan we als eerste stap zeven. 

Gebruik om te zeven (1) een zeef, (2) een doek om door te zeven en (3) glaswerk om je vloeistof in op te vangen. Het doek kan een ‘officieel’ kaasdoek zijn, voor deze reden aangeschaft. Een goed alternatief kan ook elk ander stuk doek zijn wat doorlatend genoeg is, zoals een stuk van een oud laken, of een zakdoek. Spoel je stof goed uit zodat alle eventuele zeepresten eruit zijn en zorg dat het goed droog is, zeker bij het zeven van de olie. 

Zeef de olie en de tinctuur apart (gebruik ook twee verschillende doeken). Laat het goed uitlekken, en knijp de goudsbloempulp nog even uit voor het laatste restje. Doe dat NIET TE HARD in geval van de olie. Als je te hard knijpt kan er sap vrijkomen wat niet opgenomen wordt in je olie, en blijft je olie en/of de zalf die je ervan gaat maken, minder lang goed. Doe dit in geval van de tinctuur juist wel LEKKER HARD :-). Het sap wordt in de meeste gevallen gewoon opgenomen wordt je alcohol/tinctuur, dus dat kan geen kwaad. Doe de goudsbloemprut weg (groenbak). Je hebt nu een troebele olie en een lichtgeel gekleurde tinctuur om mee te werken.

Stap 2 Au bain marie

Stap 2 begint met je olie. Als je nu je olie hebt opgevangen in een glazen maatbeker, weet je hoeveel je hebt. Als dat nog niet zo is, meet het dan na of maak een inschatting.  Je hebt ongeveer 10% bijenwas nodig: bijvoorbeeld 50 ml olie benodigdt 5 gram bijenwas.

Verwarm je olie au bain marie op. Langzaam is beter dan snel, en te heet is niet goed. Doe er alvast een paar vlokken bijenwas in. Roer regelmatig. Zodra deze beginnen te smelten, is je olie op goede temperatuur. Zodra dat het geval is kan de rest van je bijenwas stukje bij beetje erbij gevoegd. Steeds rustig blijven roeren. Je moet nu een mooie heldere vloeistof hebben. Voeg op dit moment eventueel een lepel wolvet toe en wacht tot deze ook al roerend oplost. Voeg dan al roerende je tinctuur toe (de hoeveelheid komt niet heel precies, houdt als richtlijn een eetlepel per 50 ml aan).  

Stap 3 zalf

Als je wilt nakijken of je een goede zalfstructuur gaat krijgen van de vloeistof die je nu hebt, kan je een theelepel eruit scheppen en af laten koelen.  Blijft het te dun, voeg dan meer bijenwas toe. Als je tevreden bent, laat je vloeistof dan afkoelen door het in koud water te zetten. Blijf de hele tijd roeren terwijl het langzaam afkoelt en steeds dikker wordt. 

Stap 4 etherische olie toevoegen.

Het moment dat je zalf nog wel lauw is, maar niet meer heet, is het moment om etherische olie toe te voegen. Goudsbloemen vind ik persoonlijk lekker ruiken, maar de geur van de olie en dus ook de zalf is anders. Je kan daarom overwegen om etherische olie toe te voegen. Lavendel olie is een goede optie, omdat een extra desinfecterende werking geeft voor de huid en is ook zeer geschikt voor een verbrande huid. Een andere optie kan pepermunt olie zijn. Pepermunt op de huid koelt af, wat geirriteerde en jeukerige huid kan verzachten. Tea tree olie is ook een goede optie vanwege bijvoorbeeld de schimmelwerend werking als de zalf gaat gebruiken voor zwemmerseczeem of wratten. Nog een andere optie is rozemarijn olie, als je je zalf vooral gaat gebruiken voor winterhanden en –voeten, vanwege  bloedtoevoerverhoging van rozemarijn. Zo zijn er vele mogelijkheden, en is degene die je zelf lekker vindt ruiken ook al een hele goede optie :-).

Voeg 2% etherische olie aan je totale hoeveelheid vloeistof toe (dus niet alleen de oorspronkelijke olie). Praktijkberekening: stel, je hebt ongeveer 75 ml vloeistof. Dan wil je 1.5 ml etherische olie toevoegen. Dit komt neer op ongeveer 30 druppels.

Stap 5 klaar!

Je hebt nu lauwe, goed geroerde vloeistof die dikker en troebel geworden is, maar nog wel schenkbaar is. Schenk deze bijna zalf in je schone zalf pot (zie ook hier voor tips wat glaswerk betreft). Deksel erop, en klaar!

En mocht je dit alles nou best interessant vinden, maar het lijkt je te veel werk om zelf te gaan doen, of het is nog niet de tijd van het jaar voor goudsbloemen in de tuin, koop deze zalf dan vooral gewoon hier ;-).

Veel plezier van je zalf (lees hier nog even waar je het allemaal wel niet voor kan gebruiken!), en laat me horen wat je ervan vindt en waar je het allemaal voor inzet!

Ingredienten nog even op een rijtje:

• ·         Olie waarin goudsbloemen getrokken zijn
• ·         Alcohol waarin goudsbloemen getrokken zijn
• ·         Ongebleekte bijenwas
• ·         Eventuele extra wolvet en of etherische olie

Zelf Goudsbloemzalf maken: Deel 1 de voorbereiding

In het vorige deel van de serie ‘met je neus tussen de kruiden’ besprak ik de geweldige eigenschappen van Goudsbloem. Lees het hier anders nog even als je dat nog niet gedaan had, om onder de indruk te raken van dit veelzijdige kruid! In deze blogpost gaan we verder met het feit dat goudsbloem weldadig is voor de huid en bij huidproblemen. Het doel van mijn hele blog is om de drempel tot het gebruik van kruiden te verlagen en kruiden praktisch te benaderen. Zelf zalf maken is bijvoorbeeld helemaal niet moeilijk, en deze twee feiten gecombineerd maken de blogspot van deze keer: Hoe maak je zelf goudsbloemzalf! Deel 1 de voorbereiding.

 

Waarom zalf

Je maakt zalf om de werkzame stoffen van een kruid op je huid te krijgen. De eerste stap die je gaat zetten om dat voor elkaar te krijgen is de volgende: Je gaat zorgen dat de werkzame stoffen van het kruid ergens IN opgelost zijn. Werkzame stoffen in kruiden zijn (ruwweg)onder te verdelen in wateroplosbare stoffen en in vetoplosbare stoffen. De ene soort krijg je door de kruiden te laten trekken in een vettige substantie, zoals (zonnebloem) olie. De andere krijg je door kruiden te laten trekken in water of alcohol. Deze twee delen voeg je samen tot zalf, zodat je het beste van beiden bij elkaar hebt en alle je alle goedheid van het kruid in je zalf

Voor alle duidelijkheid: Deze manier is niet de enige manier om goudsbloemzalf zelf te maken. Deze versie is gebaseerd om olie en bijenwas. Er zijn nog meer basisproducten om te gebruiken, zoals vaseline. Ik ben zelf echter geen fan van vaseline, zoals ik hier (link) heb uitgelegd.

Voorbereiding: Goudsbloem laten trekken

In alcohol

We trekken voor zalf de wateroplosbare onderdelen van goudsbloem in alcohol. We gebruiken alcohol ipv water omdat dat water in een zalf de houdbaarheid van de zalf doet afnemen. Houdbaarheid is belangrijk, zeker na zoveel werk! Kruiden in alcohol laten trekken heet tinctuur maken.  Er zijn verbazingwekkend veel meningen over tinctuur maken.  De basis is: Je doet kruiden in een potje, giet er een hoog percentage alcohol bij en laat het vervolgens een tijdje staan. De meningen verschillen over hoe lang je iets moet laten staan, of het juist in de zon of in het donker moet staan, en hoeveel en wat voor alcohol je moet gebruiken. Over het hoe en waarom hiervan schrijf ik nog wel een keer in een blogspot. Voor deze zalf gebruiken we dubbele graanjenever die ik toevoeg aan een potje dat tot driekwart gevuld is met lintbloemen van de goudsbloem. Deze laat ik vervolgens een week of 3 in zoveel mogelijk zon staan, terwijl ik hem regelmatig (liefst dagelijks) schud.

In olie

Voor het vrijkrijgen van de in vetoplosbare bestanddelen van goudsbloemgebruik ik in dit geval zonnebloemolie, omdat ik wil dat de goudsbloem goed intrekt. Een goede huidopname is voor een heleboel verschillende huidproblemen wat je graag wilt (zoals bijvoorbeeld luieruitslag). Ook als je de zalf niet bij problemengebieden wilt gebruiken, maar vooral omdat je er zo’n poezelig huidje ervan krijgt, is een goede huidopname hetgene wat je wilt. Ik maak onze zalf (ook) om te verkopen, en houdt het daarom universeel. Als je zelf echter een zalf maakt voor een specifiek reden/probleem kan je daar je olie op aanpassen. Vooral bij problemen als open wonden en aambeien wil je misschien juist een olie langer op je huid blijft liggen. Kijk ook naar deze post om je keuze te verpersoonlijken. Zet de olie in met lintbloemen van goudsbloem op dezelfde manier zoals uitgelegd is in deze blogpost. Schud regelmatig, liefst dagelijks.

Voorbereiding: andere benodigde ingredienten

Terwijl je olie en tinctuur trekt, kan je je andere ingredienten gaan verzamelen. Ik zal per ingredient even kort stilstaan waarom het in de zalf zit.

Bijenwas

De bijenwas maakt de zalf zalf. Olie en bijenwas samengevoegd geeft een prettig smeerbare substantie. Een ander bijkomend voordeel is dat het moeilijker mengbare onderdelen als olie en alcohol helpt een mengsel te worden. Daarnaast is het bijenwas voedend voor de huid, en sluit het de huid niet af (zoals vaseline). Je kan het beste ongebleekte bijenwas gebruiken, hoe zuiverder, hoe beter.

Wolvet
Wolvet is een optioneel onderdeel van deze goudsbloemzalf. Wolvet lijkt qua samenstelling sterk op huidvet. Wolvet trekt goed in de hoornlaag van de huid, en heeft een helende en verzachtende werking op de huid. Dat is de reden waarom we hem in onze zalf toevoegen. Dit is een extra element, wat je voor je eigen zalf ook weg mag laten. Je kan bijenwas en wolvet online kopen, bijvoorbeeld hier.

Alles klaar? Kokkerelen maar! Volgende keer: deel 2: het kokkerelen gedeelte van de zalf! :-)